Thế nào là ma túy mới?
Trước đây, nói đến ma túy, người ta nghĩ ngay đến thuốc phiện, morphin, heroin với những con nghiện tong teo, ốm yếu, mắt trắng môi thâm... Tuy nhiên, trong những năm gần đây, xuất hiện một số loại ma túy mới du nhập vào Việt Nam và nhanh chóng được dân chơi hưởng ứng, đó là một số chất như:
Các Amphetamine (Methamphetamin, 3,4- methylenedioxymetamphetamine - MDMA). Amphetamine gây tăng giải phóng các catecholamin, dopamin, noradrenalin, serotonin tại hệ thần kinh trung ương từ đó tạo cảm giác vui tươi, phấn khích, sảng khoái, tăng khoái cảm, tăng nhịp tim, tăng huyết áp... Trước đây, các chất này được sử dụng liều nhỏ điều trị một số trường hợp trầm cảm hoặc khi cần phải làm việc với cường độ cao.
Lysergic Acid Diethylamide (LSD): Là chất tổng hợp, bột không màu, không mùi, không vị, hình thức sử dụng ở dạng giấy thấm LSD, miếng hình vuông thấm gelatin, viên nhỏ, lỏng, bột. LSD gây ảo giác với những hình ảnh, cảm xúc mới lạ “khó mô tả”. Sau dùng thuốc, thế giới chung quanh trở nên rực rỡ, hình ảnh thực bị thay đổi, mất cảm giác không gian và thời gian. Các hiệu ứng về thính giác của LSD bao gồm sự bóp méo âm thanh, kích thích thính giác đồng thời tăng cường việc cảm thụ âm nhạc. Ảo giác này phụ thuộc ở từng cá thể và không thể dự đoán được.
Ketamine (là thuốc gây mê), bị lạm dụng dùng như chất ma túy, lấy từ các nguồn gốc y tế, thú y. Chất này làm mất trí nhớ tạm thời, gây ảo giác mạnh khiến người dùng mất phương hướng, mất định hướng không gian, thời gian, “ngáo đá”, hoạt động kỳ quặc (leo cột điện, mái nhà, khỏa thân...).
Gamma hydroxybutyrate (GHB): Bản chất là thuốc dùng điều trị cơn ngủ kịch phát (narcolepsy), nghiện rượu, gây mê. Bị lạm dụng gây hưng cảm, dùng trong cưỡng bức tình dục, tăng ham muốn tình dục, “thúc đẩy hormon tăng trưởng, tăng khối cơ. Dùng liều nhỏ có tác dụng gây hưng phấn, tăng cảm xúc và ham muốn tình dục. Liều cao gây nhiều tác dụng có hại cấp và mạn tính.
Một số loại ma túy khác như cần sa, lá Khat (qat, abyssinian tea, african salad, african tea, arabian tea) có nguồn gốc từ Trung Đông và châu Phi, các loại nấm (nấm vàng Cuba, nấm phiến xanh, nấm chuông), khí cười N2O... đều là những loại ma túy có tác dụng gây hưng cảm, phấn khích, tạo ảo giác cho người sử dụng.
Sốc, không cứu được
Thực tế cho thấy, các trường hợp ngộ độc ma túy tổng hợp thế hệ mới đều có chung một đặc điểm là diễn biến nặng và tử vong sau khi dùng thuốc, tử vong ngay cả trong bệnh viện, khi bệnh nhân đã được tiến hành cấp cứu, hồi sức tích cực ở các bệnh viện lớn tuyến đầu. Các trường hợp ngộ độc ma túy tổng hợp đều được nhập viện trong tình trạng vật vã kích thích, co giật, hôn mê, đồng tử giãn và mất phản xạ ánh sáng, mất phản xạ giác mạc, suy hô hấp, loạn nhịp tim, tụt huyết áp, nhồi máu cơ tim cấp do co thắt mạch vành, tiêu cơ vân cấp, suy gan, suy thận cấp trong vòng vài giờ, rối loạn đông máu rất nặng (chảy máu dạ dày, chảy máu não, tụ máu dưới da) không thể kiểm soát, toan máu nặng không đáp ứng với điều trị. Bệnh nhân tử vong nhanh chóng trong tình trạng suy đa tạng, ngay trong phòng hồi sức tích cực, dưới sự bất lực của đội ngũ thầy thuốc! Mổ tử thi cho thấy tình trạng xuất huyết não, phù não, chảy máu phổi, xuất huyết đa ổ trong cơ tim, cơ vân, chảy máu dạ dày, gan tổn thương nặng, màu thâm đen, sung huyết chảy máu, lách, thận, tụy, ruột, bàng quang đều phù nề, chảy máu...
Câu hỏi được đặt ra là tại sao ma túy tổng hợp lại gây một bệnh cảnh tổn thương toàn thân nặng nề và tử vong nhanh như vậy?
Thứ nhất đó là do độc tính của thuốc. Đây là những loại thuốc trực tiếp tác động đến hệ thần kinh trung ương, gây mất kiểm soát nhận thức và làm rối loạn hoạt động của các cơ quan đảm bảo chức năng sống của cơ thể như suy hô hấp, suy tuần hoàn và hầu như toàn bộ các cơ quan khác trong cơ thể như gan, thận, ruột, lách, tụy, huyết học. Bệnh nhân có thể đột tử do nhồi máu cơ tim, do loạn nhịp tim, sốc nặng, toan máu nặng... Thứ hai là sản phẩm thường kết hợp hai - ba loại ma túy để tăng độ “phê” cho người sử dụng dẫn đến độc tính tăng cao. Hơn nữa, ma túy đá thường được sử dụng đường uống, đại đa số đã có sử dụng rượu bia trước đó nên thuốc vào máu nhanh, tăng độc tính. Ma túy tổng hợp được sản xuất lậu với công nghệ đơn giản, nguyên liệu không chuẩn nên lẫn nhiều tạp chấp (ví dụ như chì) trong sản phẩm nên cũng không loại trừ bệnh nhân tử vong do độc tính các tạp chất này phối hợp thêm. Cũng đã có trường hợp pha thêm phụ gia vào thuốc (do người cung cấp hoặc người sử dụng) để giảm giá thành và tăng tác dụng của thuốc. Đây thực sự là một vấn đề không thể kiểm soát được, hoàn toàn “bịt mắt” người thầy thuốc khi cấp cứu hồi sức cho bệnh nhân. Ngộ độc xảy ra ở nơi không khí ngột ngạt, thiếu oxy, khi cơ thể đã quá kiệt sức do các hoạt động có tính chất... cuồng loạn dẫn đến tăng mức độ nặng triệu chứng. Cuối cùng, việc khó xác định chính xác loại, liều lượng đã sử dụng của độc chất cũng như không có thuốc kháng độc đặc hiệu là cơ hội không thể tốt hơn cho tử thần ra đòn kết thúc!
Thay lời kết
Ma túy là vấn đề muôn thuở của nhân loại. Việc sử dụng hay không phụ thuộc phần lớn vào nhận thức của mỗi cá nhân. Đôi khi những quyết định sai lầm trong tích tắc sẽ không cho cá nhân đó có cơ hội làm lại. Nỗ lực của cộng đồng chỉ giúp ích được cho những người đang “chới với giữa dòng nước” mà có dấu hiệu cầu cứu!
PGS. TS. BS. Vũ Đức Định
((Trưởng khoa Hồi sức tích cực, Bệnh viện E))
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét